หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 การเดินสายไฟฟ้าและติดตั้งไฟฟ้าในอาคาร
การเดินสายไฟฟ้าและติดตั้งไฟฟ้าในอาคารโดยทั่วไปจำแนกตามวิธีการติดตั้งออกเป็น 2 แบบ คือ การเดินสายการเปิดและการเดินสายแบบปิดซึ่งการเดินสายแบบปิดนั้นในหน่วยการเรียนรู้นี้จะกล่าวถึงเฉพาะการเดินสายแบบร้อยสายในท่อเท่านั้น
1.การเดินสายไฟฟ้าแบบเปิด
การเดินสายไฟฟ้าแบบเปิดนิยมใช้ภายในอาคารตามบ้านเรือนตามทั่วไป สายไฟฟ้าที่ใช้เป็นสายแบนชนิด VAF เดินเกาะไปตามผนังไม้หรือผนังปูน ทำได้สะดวก ค่าวัสดุ ค่าแรงงานไม่แพง และตรวจซ่อมแก้ไขปรับปรุงได้ง่าย ได้แก่ การเดินสายไฟฟ้าด้วยเข็มขัดรัดสาย (คลิปรัดสาย)
อุปกรณ์และวัสดุสำหรับการเดินสายไฟฟ้าด้วยเข็มขัดรัดสาย มีดังนี้
1.1 สายไฟฟ้า จะต้องเป็นสายแบนชนิด VAF ตาม มอก. 11-2531 ซึ่งมีฉนวนหุ้ม 2 ชั้น ชั้นนอกเป็นพีวีซีสีขาว มีสายทองแดงแข็งเส้นเดียวจำนวน 2 แกน หรือ 3 แกน กรณีเป็นชนิดมีสายกราวด์ สายทองแดงแต่ละเส้นหุ้มด้วยฉนวนสีดำ สีเทา และสายกราวด์หุ้มด้วยฉนวนหุ้มด้วยฉนวนสีเขียวแถบเหลืองหรือสีเขียว ส่วน มอก. 11-2553 สายทองแดงแต่ละเส้นหุ้มด้วยฉนวนสีน้ำตาล สีฟ้า และสายกราวด์หุ้มด้วยฉนวน สีเขียวแถบเหลืองเท่านั้น
สายแบน VAF ชนิด 2 แกน 3 แกน
1.2 เข็มขัดรัดสาย ทำด้วยอลูมิเนียมบางๆ มีรูตรงกลางสำหรับตอกตะปูยึดกับผนัง ขนาดเข็มขัดรัดสายตามมาตรฐานจะระบุเป็นเบอร์คือ เบอร์ 0, 1, 2, 3, 4, 5 และ 6 เข็มขัดรัดสายเบอร์ 0 จะมีขนาดเล็กที่สุดและเบอร์ 6 มีขนาดโตสุด โดยเบอร์ 3 ขึ้นไปจะมีรูสำหรับตอกตะปู 2 รู ในการยึดเข็มขัดรัดสาย จะใช้ตะปูขนาดเล็กยาว 3/8 นิ้ว ตอกยึดกับผนัง ในท้องตลาดปัจจุบันอาจพบเข็มขัดรัดสายที่มีเบอร์ต่างไปจากที่กล่าว เพื่อเพิ่มความสะดวกรวดเร็วและความประณีตในการติดตั้ง
1.3 ตะปูตอกยึดเข็มขันรัดสาย จะใช้ตะปูขนาด 1/2 นิ้ว บนผนังอาคารที่เป็นไม้ ส่วนผนังอาคารที่เป็นคอนกรีตฉาบปูนจะใช้ตะปูขนาด 5/16 นิ้ว หรือ 3/8 นิ้ว
2.การเดินสายไฟฟ้าแบบร้อยสายในท่อ
การเดินสายไฟฟ้าแบบร้อยสายในท่อเป็นการเดินสายแบบปิดอีกวิธีหนึ่งที่นิยมใช้ในอาคารที่พักอาศัยขนาดต่างๆ ทั้งในบ้าน อาคารชุด อาคารอยู่อาศัยรวม อาคารพาณิชย์ อาคารสาธาระณะต่างๆ และโรงงานอุตสาหกรรม การเดินสายไฟฟ้าแบบร้อยสายในท่อช่วยป้องกันอันตรายที่จะเกิดกับสายไฟฟ้าจากสารเคมี การกระแทก เป็นต้น และช่วยป้องกันการลุกไหม้ของสายไฟฟ้าอันเนื่องจากอุบัติภัยของการลัดวงจรไฟฟ้า
ข้อปฎิบัติของการเดินสายไฟฟ้าแบบร้อยสายในท่อ คือ ต้องติดตั้งระบบท่อให้เสร็จก่อนแล้วจึงร้อยสายไฟฟ้าด้วยฟิชเทป ห้ามร้อยสายไฟฟ้าไปพร้อมๆกับการติดตั้งท่อ เพราะหากสายไฟฟ้ามีการชำรุดภายหลังจากการใช้งานไม่สามารถแก้ไขเปลี่ยนสายไฟฟ้าได้
ท่อสำหรับเดินสายไฟฟ้าจำแนกเป็นท่อโลหะและท่ออโลหะ ดังนี้
2.1 ท่อโลหะผลิตจากเหล็กอาบสังกะสี ได้แก่
2.1.1 ท่อโลหะบาง (Electrical metallic tubing : EMT) ยาวท่อนละ 3 เมตร
2.1.2 ท่อโลหะหนาปานกลาง (Intermediate Metallic Conduit : IMC) ยาวท่อนละ 3 เมตร
2.1.3 ท่อโลหะหนา (Rigid Steel Conduit : RSC) ยาวท่อนละ 3 เมตร
2.1.4 ท่อโลหะอ่อน (Flexile Metal Conduit) มีลักษณะเป็นแกนโลหะอ่อน พันซ้อนทับกัน ใช้ติดตั้งบริเวณที่มีการสั่นสะเทือน เช่น เชื่อมต่อระหว่างท่อเดินสายไฟฟ้ากับเครื่องจักร แต่ห้ามใช้ฝังดิน
ท่อโลหะบาง ท่อโลหะหนาปานกลาง ท่อโลหะหนา
ท่อโลหะอ่อน
2.2 ท่ออโลหะ ได้แก่
2.2.1 ท่อพีวีซี (Poly Vinyl Chloride) สีเหลืองและสีขาว ยาวท่อนละ 4 เมตร
2.2.2 ท่อเอชดีพีอี (High Density Poly Ethylene) สีดำ
ท่อพีวีซี ท่อเอชดีพีอี
สรุป การเดินสายไฟฟ้าและติดตั้งไฟฟ้าในอาคารมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการประมาณการวัสดุอุปกรณ์ และการประมาณราคาการติดตั้งทางไฟฟ้าได้อย่างถูกต้อง โดยทั่วไปจำแนกการเดินสายไฟตามวิธีการติดตั้งออกเป็น 2 แบบ คือ การเดินสายไฟแบบเปิดและการเดินสายไฟแบบปิด
